Cách nâng cao sự tự tin và nuôi dưỡng lòng tự trọng từ bên trong bằng những chiến lược hiệu quả sau đây.

Đây là tin tức có thể gây sốc và khó chấp nhận đối với ba mẹ nhưng là sự thật, đó là hàng triệu trẻ em Mỹ có nhận thức sai lệch về những gì chúng có thể làm và cảm giác tự tin thực sự như thế nào. Các chuyên gia cho rằng ba mẹ chỉ có thể đổ lỗi cho chính mình mà thôi, bởi vì những đứa trẻ của chúng ta nghiện được khen ngợi.

“Con làm tốt lắm” – Lời khen này có thể đi quá xa

Hoàn toàn không có gì sai khi tự hào về con yêu của bạn và muốn chúng biết về cảm giác đó. Vấn đề ở đây là lời khen có thể đi xa quá mức. “Ba mẹ nghĩ rằng bằng cách khen ngợi những đứa trẻ của họ, bất kể chúng có làm điều gì đó hay không, vẫn sẽ nuôi dưỡng lòng tự trọng trong con” – chia sẻ của Jim Taylor, một tiến sĩ, tác giả của quyển sách Positive Pushing: How to Raise a Successful and Happy Child (Động lực tích cực: Cách nuôi dưỡng một đứa trẻ thành công và hạnh phúc). Nhưng dường như điều đó không hiệu quả.

Lòng tự trọng phụ thuộc vào khả năng bên trong của con, từ đó tạo ra những cảm xúc tích cực về những thành tích mà người đó tự tạo ra cho chính mình. Điều này nghe có vẻ trái ngược, nhưng trẻ em thực sự phát triển lòng tự trọng bên trong bằng cách nỗ lực và thất bại khi chúng phải đối mặt với những thách thức mới. Không ngừng cổ vũ có thể ngắt mạch quá trình đó và kích hoạt hàng loạt các thay đổi ăn mòn sự tự tin của trẻ em.

Đầu tiên, nó có thể dẫn đến một kiểu suy nghĩ “tôi có thể không nghĩ sai về điều gì cả”. Taylor cho biết: “Chúng ta tạo ra một thế hệ tin rằng mình có thể trở nên giàu có và thành công mà không cần bất kỳ nỗ lực nào”. Mặc dù vậy, điều đáng quan tâm hơn là trẻ em có thể bị cuốn hút vào cảm giác hạnh phúc khi được khen “Con thật tuyệt vời”. Theo thời gian, động lực của chúng sẽ trở nên phụ thuộc vào lời khen đó. Thậm chí tệ hơn, chúng có thể không thể đạt được điều gì nếu không nhận được những lời động viên. Nguyên nhân là vì chúng không có bằng chứng thực sự về khả năng của mình và từ đó bắt đầu nghi ngờ về bản thân.

Đồng tác giả của tập sách Positive Discipline (Kỷ luật tích cực) Jane Nelsen cho biết: “Trẻ em có thể quyết định: Tôi chỉ ổn khi có ai đó nói với tôi như vậy”. Suy nghĩ này dẫn đến một nỗi sợ dữ dội về việc mắc sai lầm, dẫn đến suy nghĩ chúng sẽ bị coi là ngu ngốc hay sẽ mất bạn bè nếu chúng làm sai. Ông Taylor chia sẻ: “Nhận thức đau đớn nhất mà những đứa trẻ này thường có chính là nỗi sợ ba mẹ chúng không còn yêu chúng nữa”.

Khoa học về việc “khen ngợi lành mạnh”

Để hiểu được sự ảnh hưởng nhanh chóng các cách thức khen ngợi khác nhau đến hành vi và lòng tự trọng của trẻ em, hãy xem xét nghiên cứu về tinh dịch được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Columbia: Các nhà khoa học đã đưa một nhóm trẻ em một loạt câu đố để giải. Với câu đố đầu tiên rất dễ dàng, một vài đứa trẻ được khen ngợi là thông minh trong khi những đứa trẻ khác được khen ngợi vì làm việc chăm chỉ. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã cho bọn trẻ một lựa chọn: giải một câu đố đơn giản khác hoặc thử một câu đố khó hơn. Những đứa trẻ đã được khen thông minh có xu hướng chọn câu đố đơn giản khác, trong khi những đứa trẻ làm việc chăm chỉ đã chọn thử sức với câu khó hơn. Cuối cùng, để đánh giá cách những đứa trẻ này đã phản ứng như thế nào với thất bại, cả hai nhóm được đưa thêm hai câu đố - một câu khó và hàng loạt những câu đố đơn giản theo sau. Một lần nữa, những trẻ làm việc chăm chỉ đã giải được nhiều câu đố hơn và thể hiện mình tốt hơn.

Điều gì đã xảy ra: Khi các nhà nghiên cứu ca ngợi những nỗ lực của trẻ, họ đã thúc giục chúng trở nên kiên cường hơn. Bởi vì những đứa trẻ này không mong đợi thành công đến dễ dàng, và chúng cảm thấy tự tin hơn để chấp nhận rủi ro. Quan trọng nhất, họ đã không thể hiện ý thức về giá trị bản thân dựa vào kết quả, theo Sylvia Rodriguez, Tiến sĩ, Giám đốc Nghiên cứu & Thực hiện tại Mindset Works, một tổ chức phát triển các chương trình giáo dục và nguồn tài nguyên cho sinh viên và các nhà giáo dục. Quan trọng hơn cả vẫn là chúng đã cố gắng hết sức.

Đối với nhóm còn lại, khi những đứa trẻ này cảm giác điều gì đó tác động đến "trí thông minh" của mình, chúng sẽ thường không nỗ lực và chấp nhận thất bại một lần nữa. Lòng tự trọng của chúng được bao bọc trong cách chúng làm hơn là những điều chúng làm. Cách suy nghĩ một chiều này khiến trẻ em tin rằng chúng không kiểm soát được những gì chúng có thể đạt được và điều đó làm giảm sự tự tin từ bên trong. Và đối với những đứa trẻ cảm thấy thất vọng về bản thân, áp lực của những lời khen ngợi có thể làm tê liệt hành động của trẻ. Một nghiên cứu vào tháng 1 năm 2014 trên tạp chí Khoa học Tâm lý cho thấy những đứa trẻ bị đánh giá thấp về lòng tự trọng cảm thấy bất lực trước áp lực khen ngợi, chúng chọn những nhiệm vụ dễ dàng thay vì những thử thách khó khăn hơn. "Nếu bạn nói với một đứa trẻ có lòng tự trọng thấp rằng chúng đã làm rất tốt, chúng có thể nghĩ rằng chúng luôn cần phải làm rất tốt", nhà nghiên cứu Eddie Brummelman. "Chúng có thể lo lắng về việc đáp ứng các tiêu chuẩn cao đó và rồi quyết định sẽ không tham gia vào bất kỳ thử thách mới nào nữa."

Dấu hiệu cho thấy trẻ cần giải tỏa

Nếu con bạn thể hiện bất kỳ hành vi nào sau đây, có lẽ đã đến lúc bạn bắt đầu thay đổi cách dạy con.

Con sợ rủi ro. Những đứa trẻ này thường rất sợ những sai lầm, chúng gặp khó khăn lúc đầu khi khám phá điều gì mới thì sẽ không muốn thử lại lần nữa.

Con không có động lực. Đó là những đứa trẻ phụ thuộc vào lời khen để “tiếp nhiên liệu” cho bản thân. Đôi lúc, con không thể làm bài tập về nhà hoặc tập chơi đàn mà không cần bạn khen ngợi.

Con là một người khoe khoang. Tiến sĩ Taylor cho biết những đứa trẻ khăng khăng nắm giữ ý kiến ​​của bản thân thường là những trẻ mang hình ảnh cá nhân không vững chắc. “Nó sẽ thật khủng khiếp khi chúng cảm thấy mình không tuyệt vời như chúng nghĩ”. Tất nhiên, con bạn có thể là những đứa trẻ rất xuất sắc, nhưng nếu nó tự hào quá mức, hãy suy nghĩ lại về cách bạn khen ngợi.

Con không chắc chắn về tài năng của mình (ngay cả khi chúng có nó). Lấy con trai của Christy Horafas, một cầu thủ bóng rổ nổi tiếng, làm ví dụ: khi cậu bé thua trò chơi nào đó, cậu sẽ khóc. Mẹ của cậu thừa nhận rằng cô đã liên tục ca ngợi cậu bé thật tuyệt vời, và một lần nữa việc khen trẻ rất giỏi giang có thể ngăn chúng tự đánh giá khả năng của bản thân, ngăn chúng trải nghiệm và sai sót.

Vậy, ba mẹ nên làm gì để xây dựng sự tự tin từ bên trong cho trẻ, hãy đón đọc bài viết phần 2 tại đây: 

---------------------------

Kiến thức này dựa vào nguồn Scholastic – là nhà xuất bản sách thiếu nhi lớn nhất Thế giới ra đời vào năm 1945, kết nối cùng các nhà giáo dục và gia đình thông qua khả năng tiếp cận, trải nghiệm và chuyên môn. Scholastic dẫn đầu nghiên cứu nguyên bản và lãnh đạo tư duy về các chủ đề liên quan đến xóa mù chữ và công bằng trong giáo dục, từ đó đạt được những hiểu biết sâu sắc hơn về quan điểm và kinh nghiệm của các gia đình và các nhà giáo dục.